Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΤΟΥ ΔΕΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΣΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Το άρθρο 9 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ προβλέπει ότι:  «Το δικαίωμα γάμου και το δικαίωμα δημιουργίας οικογένειας διασφαλίζονται σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες που διέπουν την άσκησή τους».

Το άρθρο 81 παρ. 3 της ΣΛΕΕ υπογραμμίζει περαιτέρω την αρχή αυτή, εξαιρώντας το οικογενειακό δίκαιο από τη συνήθη νομοθετική διαδικασία απαιτώντας ομοφωνία στο Συμβούλιο και παρέχοντας ουσιαστικά δικαίωμα αρνησικυρίας σε κάθε κράτος μέλος.

Το άρθρο 18 του πολωνικού Συντάγματος προβλέπει ότι: «Ο γάμος, ως ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας, καθώς και η οικογένεια, η μητρότητα και η γονιμότητα, τίθενται υπό την προστασία και τη φροντίδα της Δημοκρατίας της Πολωνίας».

Στις 3 Απριλίου 2025, ο Jean Richard de la Tour, Γενικός Eισαγγελέας στο Δικαστήριο  της ΕΕ, εξέδωσε τις προτάσεις του σε μια υπόθεση που αφορούσε δύο άνδρες, οι οποίοι τέλεσαν «γάμο» στο Βερολίνο το 2018 και στη συνέχεια ζήτησαν να τον καταχωρήσουν σε ληξιαρχείο στην Πολωνία, αλλά το αίτημά τους δεν έγινε δεκτό.

Η απόρριψη βασίστηκε στο γεγονός ότι ο «γάμος» μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου δεν αναγνωρίζεται από το πολωνικό δίκαιο, καθώς το Σύνταγμα της χώρας ορίζει ότι ο γάμος είναι αποκλειστικά η ένωση μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας.

Οι ενδιαφερόμενοι προσέφυγαν στα δικαστήρια κατά της απόρριψης με το σκεπτικό ότι σκόπευαν να ζήσουν στην Πολωνία και ήθελαν να αναγνωριστεί ο «γάμος» τους από τις πολωνικές αρχές.

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Πολωνίας απέστειλε στη συνέχεια προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της ΕΕ θέτοντας το ζήτημα αν το δίκαιο της ΕΕ επιτρέπει σε ένα κράτος μέλος να αρνηθεί την αναγνώριση και την καταχώριση γάμων ομοφυλοφίλων που έχουν συναφθεί σε άλλη χώρα.

Στη γνωμοδότηση του, ο Γενικός Εισαγγελέας Jean Richard de la Tour αναγνώρισε ότι τα θέματα οικογενειακού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του γάμου, κείνται εντός της αρμοδιότητας των κρατών μελών της ΕΕ.

Υποστήριξε και επιπλέον όμως ότι οι εθνικοί νόμοι πρέπει να συμμορφώνονται με ευρύτερες αρχές της ΕΕ που προστατεύονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, όπως η ελευθερία κυκλοφορίας και διαμονής και το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή.

Σύμφωνα με τον Γενικό Εισαγγελέα, ένα κράτος μέλος που δεν αναγνώριζε τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου υπονομεύει τα εν λόγω δικαιώματα και, ως εκ τούτου, είναι υποχρεωμένο να παρέχει τουλάχιστον μηχανισμούς που να διασφαλίζουν ότι οι νομικές συνέπειες των γάμων που αφορούν την κοινή περιουσία, τη φορολογία και την κληρονομιά γίνονται σεβαστές.

Είπε επιπροσθέτως ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν υποχρεούνται να εγγράφουν τους «γάμους» ομοφυλοφίλων στα ληξιαρχεία τους αλλά τουλάχιστον να «προσφέρουν εναλλακτικά νομικά μέσα στα ζευγάρια για να επιβεβαιώσουν την οικογενειακή τους κατάσταση».

Δεδομένου ότι η πολωνική νομοθεσία δεν προέβλεπε τέτοια εναλλακτικά νομικά μέσα, ο Γενικός Εισαγγελέας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Πολωνία όφειλε να καταχωρίσει τον «γάμο» στα ληξιαρχικά της αρχεία.

Αν και δεν είναι νομικά δεσμευτικές, οι προτάσεις-γνωμοδοτήσεις των Γενικών Εισαγγελέων ασκούν σημαντική επιρροή και συχνά καθορίζουν την τελική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ.

Παρεμφερή με την πρόταση του Γενικού Εισαγγελέως είναι και μια πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Przybyszewska and Others v. Poland), η οποία διαπίστωσε ότι η Πολωνία δεν είχε εκπληρώσει τη θετική της υποχρέωση να θεσπίσει ένα νομικό πλαίσιο για την αναγνώριση και την προστασία των ενώσεων ομοφυλοφίλων.

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΤΟΥ ΔΕΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΣΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Το άρθρο 9 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ προβλέπει ότι: «Το δικαίωμα γάμου και το δικαίωμα δημιουργίας οικογένειας διασφαλίζονται σύμφωνα με τις εθνικές νομοθεσίες που διέπουν… pic.twitter.com/jDDpHnrOMz

— Nikodimos Kallinteris (@KNikodimos) April 8, 2025