Η μάχη των Θερμοπυλών

ΠΗΓΗ  @Pavloskanenas 

 

 "ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ" Τα ιστορικά γεγονότα των ενδόξων Ελλήνων κατά των βαρβάρων.

 1.Τα προ μάχης γεγονότα 

2.Η μάχη

 3.Ο Εφιάλτης και η προδοσία 

4.Ο θάνατος του Λεωνίδα

5.Η βεβήλωση του νεκρού σώματος του Λεωνίδα 

6.Τι απέγιναν οι Θηβαίοι και ο Εφιάλτης 

Πηγές : Ηροδότου Ιστορίαι , Παυσανίας Λακωνικά, Διόδωρος Σικελιώτης : Ιστορική Βιβλιοθήκη, Πλούταρχος : Αποφθέγματα Λακωνικά, Αντώνης Αντωνάκος Θεωρώ θα βγεί σε τρείς αναρτήσεις. ------------- 

1. Προ μάχης γεγονότα 

Λαμβάνει χώρα στον Ισθμό της Κορίνθου το Πανελλήνιο Συνέδριο. Εκεί οι Θεσσαλοί γνωστοποιούν πως θα πρέπει να υπερασπισθούν την διάβαση του Ολύμπου, εάν θέλουν να σωθεί η Ελλάδα και η Θεσσαλία. Εάν αρνούνταν το αίτημα στο συνέδριο , να στείλουν ισχυρές δυνάμεις, τότε αυτοί θα αναγκάζονταν να συμβιβασθούν με τους εισβολείς, διότι θα έμεναν εκτεθειμένοι.

 Όλοι οι ηγέτες των Ελληνικών πόλεων συμφώνησαν με τους Θεσσαλούς και απέστειλαν στα Τέμπη δέκα χιλιάδες οπλίτες, που μαζί με το περίφημο και πανελληνίως γνωστό θεσσαλικό ιππικό στρατοπεύδεσαν εκεί για να αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό. Αρχηγός των Σπαρτιατών ήταν ο Ευαίνετος, ο υιός του Καρήνου και των Αθηναίων ο Θεμιστοκλής, υιός του Νεοκλέους όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος. Το στράτευμα των Ελλήνων παρέμεινε στην περιοχή λίγες ημέρες. Οι Έλληνες πληροφορήθηκαν, απο την κατασκοπεία τους , ότι οι Πέρσες θα διέρχονταν απο άλλη δίοδο προς τη Θεσσαλία. Συγκεκριμένα απο την πάνω πλευρά της Μακεδονίας μέσω της χώρας των Περραιβών, κοντά της πόλεως "Γόνοι". Η πληροφορία ήταν σωστή. Έτσι για να μην αποκοπεί το στράτευμα , επιβιβάστηκε στα πλοία και επέστρεψε στον Ισθμό. Στην σύσκεψη αξιολόγησαν τις πληροφορίες και αποφάσισαν να υπερασπισθούν ένα άλλο στενό , νοτιότερα των Τεμπών, τις Θερμοπύλες διότι ο Ξέρξης ακόμη βρισκόταν στην Άβυδο. 

Την αποστολή αυτή ανέθεσαν στον βασιλιά της Σπάρτης , Λεωνίδα Α' , υιό του Αναξανδρίδου, εκ του γένους των Αγιαδών. Ο Λεωνίδας αναχώρησε αμέσως απο την Σπάρτη για να εκπληρώσει το πεπρωμένο του υπέρ της πατρίδος της Ελλάδος. Πήρε μαζί του τριακόσιους άνδρες, τους οποίους ο ίδιος διάλεξε με προσοχή και προϋπόθεση να έχουν υιούς, ώστε αν πεθάνουν , να αφήσουν διάδοχο στην οικογένεια τους για την συνέχεια των Σπαρτιατών όπως έπρεπε σύμφωνα με τα λακωνικά ήθη. Ο Λεωνίδας δεν ανέμενε τον στρατό που του υποσχέθηκαν οι έφοροι, αλλά έφυγε γρήγρορα για τις Θερμοπύλες μόνος για τρείς λόγους .

 1. Για δώσει θάρρος στους υπολοίπους Έλληνες που έβλεπαν τους Σπαρτιάτες και τον ίδιο να οδηγούνται στη θυσία τους για την πατρίδα. 

2. Για να επιβραδύνει και να αποθαρρύνει τους Πέρσες.

 3. Για να αποτρέψει τους Θηβαίους να μηδίσουν.

 Για αυτό κάλεσε τους Θηβαίους να μεταβούν στις Θερμοπύλες. Εκείνοι δέχθηκαν αλλά είχαν διαφορετικές σκέψεις στο μυαλό τους. (οἱ δὲ ἄλλα φρονέοντες ἔπεμπον) Οι Πέρσες έφθασαν στις Θερμοπύλες στα τέλη του Αυγούστου ή στις αρχές του Σεπτεμβρίου. Εκείνη την περίοδο, οι Σπαρτιάτες εόρταζαν τα Κάρνεια, ενώ η ίδια εποχή ήταν επίσης και περιόδος των Ολυμπιακών Αγώνων, και μια σύγκρουση εκείνη την περίοδο τη θεωρούσαν ιεροσυλία. Οι Έφοροι της Σπάρτης όμως, θεώρησαν επείγουσα την κατάσταση και σοβαρή δικαιολογία για να στείλουν τον Λεωνίδα με τον στρατό του. Οι Λακεδαιμόνιοι θα έστελναν το κύριο στράτευμα τους μόλις τελείωνε η εορτή των Καρνείων, το ίδιο και οι άλλοι σύμμαχοι, μόλις τελείωναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Έτσι λόγω θρησκευτικών και αθλητικών εορτών ο Λεωνίδας έμεινε μόνος με λίγους συμμάχους-στρατιώτες που τον ακολούθησαν. Όταν οι Έλληνες είδαν το πλήθος των αντιπάλων συνεκάλεσαν συμβούλιο, όπου οι Πελοποννήσιοι υποστήριξαν την αποχώρηση προς τον Ισθμό της Κορίνθου και την οργάνωση της άμυνας σε εκείνο το σημείο. Οι Λοκροί, όμως , και οι Φωκείς διαμαρτυρήθηκαν για την προτεινόμενη αλλαγή του σχεδίου με αφορμή την αρχή λογομαχιών. Ο Λεωνίδας αποφάσισε να μείνουν και να πολεμήσουν στις Θερμοπύλες. 

Την ίδια στιγμή συγκεντρώνονται στην περιοχή και οι βάρβαροι. Ο Ξέρξης στέλνει "κατάσκοπον ιππέα" για να δεί τους Έλληνες στρατιώτες και να υπολογίσει τη δύναμη τους και να αναφέρει τι κάνουν. Ο Πέρσης ιππέας πλησίασε στο Ελληνικό στρατόπεδο και είδε τους Σπαρτιάτες να γυμνάζονται και να κτενίζουν τα μαλλιά τους. Άλλοι λούζονταν . Τον είδαν αλλα δεν του έδωσαν σημασία και έτσι επέστρεψε και ανέφερε όσα είδε όπως μας αναφέρει ο Ηρόδοτος. 

Ο Ξέρξης απόρησε και κάλεσε τον Δημάρατο, τον υιό του Αρίστωνος. Του επανέλαβε όσα άκουσε απο τον ιππέα και τον ρώτησε τι σημαίνουν αυτά και πως εξηγεί τη συμπεριφορά των Σπαρτιατών. "Εγώ, απαντά ο Δημάρατος, όταν ξεκίνησες την εκστρατεία, σου είχα ομιλήσει γι'αυτούς τους άνδρες. Σου είπα τότε, ότι οι Σπαρτιάτες δεν θα δεχόντουσαν ποτέ όρους που θα σκλάβωναν την Ελλάδα και ότι θα σε πολεμήσουν ακόμη και αν ολόκληρη η Ελλάδα υποταχθεί. Είναι περιττό να με ρωτήσεις για αριθμούς. Αν υποθέσουμε ότι συγκεντρώνουν χίλιους πολεμιστές, τόσοι θα σε πολεμήσουν. Το ίδιο θα συμβεί για οποιονδήποτε αριθμό, είτε μεγαλύτερο, είτε μικρότερο. Όταν σου είπα αυτά εσύ γέλασες και τώρα να. Αυτοί οι άνδρες στέκονται εδώ για να υπερασπισθούν το πέρασμα και προετοιμάζονται να σε πολεμήσουν. Είναι νόμος σε αυτούς έτσι να κάνουν , να στολίζουν τα κεφάλια τους κάθε φορά που διακινδυνεύουν την ζωή τους. Πάντως σε διαβεβαιώ, αν νικήσεις τους Σπαρτιάτες κανένα άλλο έθνος ανθρώπων δεν θα σου αντισταθεί. Εμπρός σου ευρίσκεται το καλλίτερο βασίλειο της Ελλάδος, με τους αρίστους άνδρες". Ο Ξέρξης δεν μπορούσε να το πιστέψει. Αδυνατεί να θεωρεί αυτά που ακούει λογικά και ρωτά για δεύτερη φορά : " Μα πως θα μου αντισταθούν οι ελάχιστοι αυτοί;" . Και λαμβάνει την εξής εκπληκτική απάντηση απο τον Δημάρατο: "Αν δεν συμβεί ακριβώς αυτό που σου είπα , τότε βασιλιά, να με μεταχειρισθείς ως κοινό ψεύτη". Η παρουσία των Ελλήνων στο πρόχειρο τείχος των Θερμοπυλών, μας αναφέρει ο Ηρόδοτος, πως πρόσβαλε το γόητρο του Ξέρξη. Ο εγωισμός του επεκράτησε , την πέμπτη μέρα αναμονής, εφόσον έβλεπε πως δεν φεύγουν οι Έλληνες θεώρησε πως πρόκειται για κάποιους απερίσκεπτους τρελούς. Έτσι αναφέρει πως ο Ξέρξης αποφάσισε να τους τιμωρήσει , αλλά πρώτα θα τους 'εδινε μια τελευταία ευκαιρία. 

Έτσι οι Έλληνες , ενώ περίμεναν την επίθεση , βλέπουν να τους πλησιάζει η επίσημη περσική πρεσβεία , η οποία διαβάζει στον Λεωνίδα την επιστολή του βασιλιά τους, ανακοινώνοντας ότι ο Ξέρξης του προσφέρει εξουσία σε ολόκληρη την Ελλάδα αρκεί να γίνει σύμμαχος του. Η υπερήφανη απάντηση του Λεωνίδα υπήρξε μνημειώδης: "Για μένα είναι καλλίτερος ο θάνατος υπέρ της Ελλάδος, παρά να βασιλεύσω στους ομοφύλους μου". (ἐμοὶ δὲ κρείσσων ὁ ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος θάνατος τοῦ μοναρχεῖν τῶν ὁμοφύλων ). (-Πλουτάρχου Λακωνικά Αποφθέγματα 225C)

 Τόσο ο Ηρόδοτος όσο και ο Πλούταρχος δεν κάνουν μνεία για ανταλλαγή μηνυμάτων ανάμεσα στον Ξέρξη και στον Λεωνίδα. Μόνο ο Πλούταρχος γράφει για ανταλλαγή επιστολών. Η μία είναι αυτή που ανέφερα που τον καλεί να συνταχθεί με τους Πέρσες. Η δεύτερη είναι η απειλητική που απαιτούσε να παραδώσουν τα όππλα «Πέμψον τὰ ὅπλα» ώστε να πάρει μια απο τις διασημότερες φράσεις στην ιστορία των ανθρώπων όλης της γαίας: «μολὼν λαβέ». (το μολὼν λαβέ πρέπει να αναλυθεί σε άλλη ανάρτηση διότι είναι παρερμηνευμένο , είναι τόσο σπουδαία φράση που δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή). 

Έτσι λοιπόν ο Λεωνίδας κάνει σαφές πως ο Έλληνας γεννήθηκε ελεύθερος, με ιδανικά και αξίες, και αναλαμβάνει το χρέος και το καθήκον του να θυσιαστεί για όλα αυτά. Οι κήρυκες της πρεσβείας επιστρέφουν και αναφέρουν την απάντηση του Έλληνα βασιλιά στον Ξέρξη. Εκείνος άκουγε με δυσπιστία. Έβλεπε ότι οι ΈΛληνες στις Θερμοπύλες ήταν αριθμητικώς τελείως αμελητέοι μπροστά στο πλήθος του στρατού του. Δεν επιτέθηκε , δεν ήθελε να φανεί πως φοβάται. Άφησε να περάσουν τέσσερις ημέρες. Περίμενε ότι θα φοβηθούν και θα φύγουν. Όμως οι Έλληνες ήταν εκεί και περίμεναν. Ήδη η καθυστέρηση των τεσσάρων ημερών αναμονής των Περσών εξυπηρετούσε τα σχέδια των Ελλήνων, οι οποίοι ήθελαν να συγκεντρώσουν τις δικές τους δυνάμεις. Κατά την πέμπτη ημέρα όμως, οι Πέρσες θεωρούν την παραμονή των Ελλήνων αναίδεια και ο Ξέρξης εξοργισμένος, διατάσσει τους καλλίτερους πολεμιστές του, τους Μήδους και τους Κισσίους, να επιτεθούν και να τους συλλάβουν ζωντανούς.

"ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ" 

Η συνέχεια. Πρώτη ημέρα μάχης μετά απο τέσσερις ημέρες αναμονής που περιέγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση.

2. Η μάχη. 

Την πρώτη ημέρα ο Ξέρξης ρίχνει στην μάχη τους Μήδους και τους Κισσίους. Οι Μήδοι ήταν ισάξιοι των Περσών ως προς την στρατιωτική φήμη τους διότι η χώρα τους ήταν ορεινή . Αποτελούσαν τμήμα αλπινιστών στρατιωτών όπως θα λέγαμε σήμερα , έτσι ήταν κατάλληλοι για την δύσβατη περιοχή των Θερμοπυλών. Επίσης είχαν "ανοιχτούς λογαριασμούς" με τους Έλληνες απο την εποχή της μάχης του Μαραθώνος. "Ἑλλήνων προμαχοῦντες Ἀθηναῖοι Μαραθῶνι χρυσοφόρων Μήδων ἐστόρεσαν δύναμιν" -Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους, 109 [Σιμωνίδης] (Υπέρ των Ελλήνων οι Αθηναίοι μαχόμενοι στον Μαραθώνα συνέτριψαν τη δύναμη των χρυσοφόρων Μήδων). Οι επιθέσεις κατά των Σπαρτιατών είναι δυνατές και συνεχόμενες , αλλά αποτυγχάνουν όλες.

 Ο Ηρόδοτος μας αναφέρει : [7.210.2] ὡς δ᾽ ἐσέπεσον φερόμενοι ἐς τοὺς Ἕλληνας οἱ Μῆδοι, ἔπιπτον πολλοί, ἄλλοι δ᾽ ἐπεσήισαν, καὶ οὐκ ἀπήλαυνον καίπερ μεγάλως προσπταίοντες. δῆλον δ᾽ ἐποίευν παντί τεῳ καὶ οὐκ ἥκιστα αὐτῷ βασιλέϊ ὅτι πολλοὶ μὲν ἄνθρωποι εἶεν, ὀλίγοι δὲ ἄνδρες. ἐγίνετο δὲ ἡ συμβολὴ δι᾽ ἡμέρης. "Κι όταν οι Μήδοι ρίχτηκαν ορμητικά πάνω στους Έλληνες, σκοτώνονταν πολλοί, αλλά άλλοι έπαιρναν τη θέση τους, και δεν έκαναν πίσω, αν και πάθαιναν μεγάλο χαλασμό. Και τότε έβλεπε ο καθένας, και προπάντων ο ίδιος ο βασιλιάς (Ξέρξης) , πως οι άνθρωποί του ήταν πολλοί, άντρες όμως λίγοι. Κι η σύγκρουση κράτησε όλη τη μέρα". Λίγοι μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους Σπαρτιάτες, και όταν οι καλλίτεροι του δεν μπορούν να νικήσουν , η διαφορά γενναιότητας και αριστείας είναι εμφανέστερη. Η μια έφοδος μετά την άλλη. Ο Ξέρξης υπολόγιζε , ματαίως, στον μικρό αριθμό των Ελλήνων. Έτσι όλη την ημέρα οι Πέρσες επιτίθονται σαν το κύμα στη στεριά , όμως ηττούνται και σκοτώνονται όλοι συνεχίζοντας χωρίς να θέλουν να αναγνωρίσουν την ήττα τους. Ορμάνε με μανία προς την σφαγή τους. Όγκοι πτωμάτων καλύπτουν την διάβαση. Η πανωλεθρία των Μήδων και των Κισσίων είναι ολοκληρωτική. Η στιγμή για τους Πέρσες είναι κρίσιμη και ο Ξέρξης πρέπει κάτι να κάνει. Αποφασίζει να "ρίξει" στην μάχη την φρουρά του, τους αρίστους. Οι λεγόμενοι "Αθάνατοι". Ονομάζονταν αθάνατοι, διότι ο αριθμός που τους αποτελούσε σαν στράτευμα, ήταν πάντοτε δέκα χιλιάδες. Αν κάποιος πέθαινε ή ασθενούσε, τον αντικαθιστούσε αμέσως κάποιος άλλος, ώστε πάντοτε να υπάρχουν σταθερά δέκα χιλιάδες μαχητές. ("τῶν δὲ μυρίων τούτων Περσέων τῶν ἀπολελεγμένων ἐστρατήγεε μὲν Ὑδάρνης ὁ Ὑδάρνεος, ἐκαλέοντο δὲ ἀθάνατοι οἱ Πέρσαι οὗτοι ἐπὶ τοῦδε· εἴ τις αὐτῶν ἐξέλειπε τὸν ἀριθμὸν ἢ θανάτῳ βιηθεὶς ἢ νούσῳ, ἄλλος ἀνὴρ ἀραίρητο, καὶ ἐγίνοντο οὐδαμὰ οὔτε πλεῦνες μυρίων οὔτε ἐλάσσονες. 

[7.83.2] κόσμον δὲ πλεῖστον παρείχοντο διὰ πάντων Πέρσαι καὶ αὐτοὶ ἄριστοι ἦσαν.") -Ηρόδοτος Ο αρχηγός τους ο Υδάρνης διατάσσει αμέσως επίθεση, για να μην προλάβουν οι Έλληνες να αναπαυθούν. Οι Αθάνατοι ορμούν κατά των Σπαρτιατών αλλά αμέσως διαψεύδουν το όνομα τους , μιας και σκοτώνονται με τρομακτικό ρυθμό. Οι απώλειες τους είναι τεράστιες. Έτσι υποχωρούν και παύουν τις εχθροπραξίες. Παρ'ότι πολέμησαν μετά μανίας , πολέμησαν εναντίων των καλλίτερων πολεμιστών του τότε εκείνου Κόσμου. Όμως απέτυχαν και διότι οι Πέρσες μάχονταν με βραχύτερα δόρατα απο των ελληνικών, και λόγω της στενότητας του χώρου , το πλήθος των στρατιωτών τους ήταν άχρηστο. Αυτό ήταν μια πολεμική στρατιωτική τακτική που οι Λακεδαιμόνιοι την είχαν υπολογίσει ενώ οι Πέρσες όχι. 

1) Υπεροχή της πολεμικής εκπαιδεύσεως 

2) Άριστη φυσική κατάσταση 

3) Υψηλό φρόνημα του Ελληνικού στρατεύματος 

Αυτά υπήρξαν οι λόγοι της νίκης των Σπαρτιατών του Λεωνίδα στις σώμα με σώμα μάχες κατά των Περσών. Οι Σπαρτιάτες ήταν τόσο άριστα γυμνασμένοι στις συμπλοκές τμημάτων σώμα με σώμα και αυτό γίνεται αντιληπτό απο την εξής τακτική τους. Μόλις τους έβλεπαν , έκαναν μεταβολή και έτρεχαν προς τα πίσω δήθεν πανικόβλητοι. Οι βάρβαροι ενθουσιασμένοι με κραυγές τους καταδίωκαν. Ξαφνικά δινόταν το σύνθημα , οπότε οι Σπαρτιάτες σταματούσαν ξαφνικά και γύριζαν πίσω και κατέσφαζαν τους Πέρσες. Κυριολεκτικά "έπαιζαν" μαζί τους.

 Ο Ηρόδοτος μας αναφέρει : [7.211.2] Αλλά όταν κι αυτοί ήρθαν στα χέρια με τους Έλληνες, δεν τα κατάφεραν καθόλου καλύτερα απ᾽ τον μηδικό στρατό, αλλά τα ίδια, για τον πρόσθετο λόγο που έδιναν μάχη σε στενοποριά και πολεμούσαν με δόρατα κοντύτερα από των Ελλήνων και δεν μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την αριθμητική τους υπεροχή. 

[7.211.3] Εκείνο που αξίζει ν᾽ αναφερθεί είναι ο τρόπος που πολεμούσαν οι Λακεδαιμόνιοι, καθώς έδειχναν με πολλές ενέργειες πως κάτεχαν απόλυτα την τέχνη του πολέμου, ενώ οι άλλοι δεν είχαν ιδέα απ᾽ αυτά, ιδιαίτερα μ᾽ αυτόν τον ελιγμό: κάθε τόσο έστρεφαν τα νώτα, δίνοντας την εντύπωση πως το ᾿βαλαν όλοι μαζί στα πόδια· κι οι βάρβαροι βλέποντάς τους να το βάζουν στα πόδια ρίχνονταν καταπάνω τους με φωνές και κακό· εκείνοι όμως, τη στιγμή που τους προλάβαιναν οι άλλοι, έκαναν στροφή κι έρχονταν αντιμέτωποι με τους βαρβάρους και με τη μεταβολή αυτή που έκαναν έστρωναν κάτω αναρίθμητους Πέρσες, με το σωρό· σ᾽ αυτή την επιχείρηση έπεφταν λίγοι κι απ᾽ τους ίδιους τους Σπαρτιάτες. Και καθώς οι Πέρσες δεν μπορούσαν να κερδίσουν κάποιο έδαφος στη στενοποριά, μ᾽ όλες τις επιθέσεις που έκαναν πότε με κανονική τάξη και πότε με διάφορους άλλους τρόπους, τραβήχτηκαν πίσω. 

[7.212.1] Λένε πως, όσο κρατούσαν αυτές οι εχθροπραξίες, ο βασιλιάς παρακολουθώντας τες αναπήδησε τρεις φορές από το θρόνο του, γιατί πήρε φόβο για το στρατό του. Τότε λοιπόν αγωνίστηκαν μ᾽ αυτό τον τρόπο· και την άλλη μέρα οι βάρβαροι δεν τα κατάφερναν καθόλου καλύτερα στον αγώνα· γιατί έκαναν εφόδους ελπίζοντας πως, καθώς έτσι κι αλλιώς οι Έλληνες ήταν λίγοι κι έχουν χύσει βρύση το αίμα, δε θα είχαν πια το κουράγιο να σηκώσουν χέρι να τους αντισταθούν. 

[7.212.2] Οι Έλληνες όμως ήταν παραταγμένοι κανονικά, το κάθε τάγμα κι η κάθε φυλή στη γραμμή της· το κάθε τάγμα έμπαινε στη μάχη με τη σειρά του, εκτός από τους Φωκείς· αυτοί πήραν εντολή να πιάσουν θέσεις στο βουνό για να φρουρήσουν το μονοπάτι. Τέλος οι Πέρσες, καθώς έβλεπαν πως τίποτε δεν άλλαζε από την προηγούμενη μέρα, τραβήχτηκαν πίσω. -Ηρόδοτος 

Λεωνίδας ἐν Θερμοπύλαις παραταξάμενος τῇ στενότητι τοῦ χωρίου ἀχρεῖον ἐποίησε τὸ πλῆθος τῶν βαρβάρων. -Πολύαινος (Στρατηγήματα Α,32,1,1-3) 

"Ο Λεωνίδας, αφού παρέταξε τις δυνάμεις του στις Θερμοπύλες, λόγω στενότητας του χώρου αχρήστεψε το πλήθος των βαρβάρων". 

Ο Ξέρξης είχε αγανακτήσει. Τότε θυμήθηκε όλτες τις συζητήσεις του παρελθόντος για τους Έλληνες και κυρίως για τους Σπαρτιάτες. Με το ξημέρωμα της δεύτερης ημέρας οι Πέρσες σκέφτηκαν πως οι Έλληνες θα είναι κουρασμένοι απο την μάχη που έδωσαν την προηγούμενη και θα είχαν τραυματίες και έτσι επανέλαβαν την επίθεση με περισσότερες ελπίδες. Έπεσαν έξω. Οι Έλληνες ήταν παρόντες όπως και πρίν , στην μάχη! "οἱ δὲ Ἕλληνες κατὰ τάξις τε καὶ κατὰ ἔθνεα κεκοσμημένοι ἦσαν καὶ ἐν μέρεϊ ἕκαστοι ἐμάχοντο" Λεπτομέρειες της μάχης της δεύτερης ημέρας δεν έχουμε πολλές. Ο Ηρόδοτος αναφέρει απλώς ότι οι Πέρσες, βλέποντας ότι δεν υπήρχε διαφορά απο την προηγούμενη ημέρα, υποχώρησαν και τελικώς αποσύρθηκαν. 

3.Ο Εφιάλτης και η προδοσία 

Ο Ξέρξης αγωνιά μετά τις αποτυχίες του. Τότε όμως έρχεται ο προδότης. Είναι ο Εφιάλτης, υιός του Ευρυδήμου απο την Μαλίδα, ο οποίος αποβλέποντας σε μια γενναιόδωρη ανταμοιβή, πληροφορεί τους Πέρσες ότι υπάρχει κάποιο ορεινό μονοπάτι, το οποίο γνωρίζει , και απο το οποίο μπορούν να υπερφαλαγγίσουν τους Έλληνες. Το μονοπάτι ονομάζεται Ανόπαια (=ανηφόρα). 

[7.213.1] ἀπορέοντος δὲ βασιλέος ὅ τι χρήσηται τῷ παρεόντι πρήγματι, Ἐπιάλτης ὁ Εὐρυδήμου ἀνὴρ Μηλιεὺς ἦλθέ οἱ ἐς λόγους ὡς μέγα τι παρὰ βασιλέος δοκέων οἴσεσθαι, ἔφρασέ τε τὴν ἀτραπὸν τὴν διὰ τοῦ ὄρεος φέρουσαν ἐς Θερμοπύλας, καὶ διέφθειρε τοὺς ταύτῃ ὑπομείναντας Ἑλλήνων. -Ηρόδοτος 

[7.213.1]" Εκεί λοιπόν που ο βασιλιάς βρισκόταν σε αμηχανία, πώς ν᾽ αντιμετωπίσει την κατάσταση που δημιουργήθηκε, ήρθε σε συνεννοήσεις μαζί του ο Εφιάλτης, ο γιος του Ευρυδήμου, από τη Μαλίδα, και, προσδοκώντας ν᾽ αποκομίσει κάποια μεγάλη αμοιβή από τον βασιλιά, του μαρτύρησε το μονοπάτι που, διασχίζοντας το βουνό, καταλήγει στις Θερμοπύλες, και που έγινε αιτία ν᾽ αφανιστούν οι Έλληνες που κρατούσαν άμυνα εκεί". Το μονοπάτι άρχιζε απο τον ποταμό Ασωπό, που ρέει στο στενό φαράγγι (σημερ. Καρβουναριά), προχωράει κατά το μήκος πρός την κορυφή και καταλήγει στην πόλη Αλπηνό. Το πέρασμα αυτό είναι γνωστό στους κατοίκους της περιοχής, αφού από εκεί διέρχονταν πάντοτε οι Θεσσαλοί, όταν ήθελαν να παρακάμψουν το τείχος, που είχαν κτίσει οι Φωκείς στο παραθαλάσσιο πέρασμα των Θερμοπυλών. Το ήξερε φυσικά και ο Λεωνίδας, ο οποίος το πληροφορήθηκε, όταν έφθασε στην περιοχή, για αυτό , φοβούμενος την χρησιμότητα του και ότι θα μπορούσαν να το εκμεταλλευθούν οι εχθροί, έιχε αναθέσει την φύλαξη του σε χίλιους Φωκείς, οι οποίοι προσφέρθηκαν εθελοντικά. "τὴν δὲ διὰ τοῦ ὄρεος ἀτραπὸν ἐθελονταὶ Φωκέες ὑποδεξάμενοι Λεωνίδῃ ἐφύλασσον." Και έτσι είχε γίνει , είχαν ανεβεί στο βουνό και σε κατάλληλο σημείο στρατοπέδευσαν ώς φρουροί της Ανοπαίας. 

ΤΡΙΤΗ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ 

Με το ξημέρωμα έφθασαν στις κορυφογραμμές του μονοπατιού Πέρσες. Εκεί γίνονται αντιληπτοί απο τους Φωκείς όταν είχαν ήδη προχωρήσει πολύ. Μόλις οι φρουροί του μονοπατιού άκουσαν τα βήματα και το τρίξιμο των φύλλων, άρπαξαν τα όπλα τους και παρατάχθηκαν προς μάχη. Όταν είδαν τους Έλληνες φοβήθηκαν μήπως και αυτοί είναι Σπαρτιάτες. Όμως ο προδότης Εφιάλτης τους καθησύχασε λέγοντας στον Υδάρνη πως αυτοί είναι Φωκείς. Ο επι κεφαλής των Φωκέων πιστεύει πως ο στόχος της επίθεσης είναι το τμήμα του και διατάσσει να ανεβούν στην κορυφή του όρους , ώστε να αμυνθούν καλλίτερα. Τα περσικά βέλη πέφτουν βροχή. Οι Πέρσες όμως είχαν άλλα σχέδια. Τους απομονώνουν εκεί , και αδιαφορούν για αυτούς, διότι ο πραγματικός στόχος τους ήταν οι γεννάιοι υπερασπιστές των Θερμοπυλών. Τότε απεδείχθει πόσο μεγάλο λάθος έπραξαν οι Έλληνες με το να μην στείλουν στις Θερμοπύλες ολόκληρη τη δύναμη τους, διότι αν είχαν περισσότερους άνδρες δεν θα την καταλάμβαναν ποτέ οι Πέρσες... 

Ο Ηρόδοτος είναι πολύ επιεικής με τους Φωκείς στην αναφορά του. Χιλιάδες βάρβαροι διασχίζουν γρήγορα το μονοπάτι που κατέδειξε ο προδότης Εφιάλτης, ανεβαίνουν στην κορυφή και κατέρχονται απο τις πλευρές του Καλλιδρόμου όρους, πίσω απο την Ελληνική παράταξη. Το τέλος είναι θέμα χρόνου. 

Για ακόμη μια φορά οι Έλληνες προδόθηκαν "η ιστορία, δυχτυχώς, γράφεται και με την προδοσία".

 Ο Λεωνίδας, ο Δημόφιλος και οι άλλοι Έλληνες αρχηγοί γνωρίζουν απο την αυγή τον επικείμενο θάνατο...

"Τρίτο μέρος" 

Πρώτος ο μάντης Μεγιστίας απο την Ακαρνανία προφήτευσε απο το βράδυ τα μέλλοντα έσεσθαι. [7.219.1] ἐν Θερμοπύλῃσι ἐοῦσι Ἑλλήνων πρῶτον μὲν ὁ μάντις Μεγιστίης ἐσιδὼν ἐς τὰ ἱρὰ ἔφρασε τὸν μέλλοντα ἔσεσθαι ἅμα ἠοῖ σφι θάνατον Όμως και οι διάφοροι Έλληνες, οι οποίοι υπηρετούσαν στον στρατό του εχθρού, θεώρησαν καθήκον τους να πληροφορήσουν τον Λεωνίδα, για τα σχέδια των βαρβάρων. Λιποτάκτησαν την νύκτα απο το Περσικό στρατόπεδο και ανέφεραν το γεγονός της προδοσίας στον Λεωνίδα. Ο Διόδωρος μας αναφέρει κάτι που δεν λέει ο Ηρόδοτος. Πως ανάμεσα σε αυτούς που συνόδευαν τον Ξέρξη , υπήρχε κάποιος Τυρραστιάδας απο την Κύμη, προφανώς της Αιολίδος , ο οποίος απέδρασε απο τον στρατό των Περσών και επωφελούμενος απο το σκοτάδι, παρουσιάσθηκε στους άνδρες του Λεωνίδα και απεκάλυψε τα σχετικά με την προδοσία του Τραχινίου. Οι Φωκείς έλειπαν. Την αυγή κατήλθαν απο τις κορυφογραμμές οι ημεροσκόποι , που παρατηρούσαν τις κινήσεις των αντιπάλων και πριν ξημερώσει ανήγγειλαν το δυσάρεστο νέο, οι οποίοι διέλυσαν και αυτήν την ελπίδα. οὗτοι μὲν ἔτι νυκτὸς ἐσήμηναν, τρίτοι δὲ οἱ ἡμεροσκόποι καταδραμόντες ἀπὸ τῶν ἄκρων ἤδη διαφαινούσης ἡμέρης. Τότε συγκαλείται επειγόντως πολεμικό συμβούλιο , το οποίο και διαπιστώνει την κρισιμότητα της καταστάσεως. Κάποιοι ήθελαν να πολεμήσουν και κάποιοι άλλοι ήθελαν να φύγουν. 

Ηρόδοτος : ο Λεωνίδας, επειδή αντιλήφτηκε πως οι σύμμαχοι δεν είχαν καρδιά να μείνουν και να ριψοκινδυνεύσουν μαζί του εθελοντικά, τους πρόσταξε ν᾽ αποσυρθούν, όμως, είπε, για τον ίδιο δεν ήταν όμορφο να φύγει· μένοντας όμως εκεί, θ᾽ άφηνε πίσω του μεγάλη δόξα και δε θα έπαυε να είναι ευτυχισμένη η Σπάρτη. [7.220.3] Γιατί η Πυθία είχε δώσει χρησμό στους Σπαρτιάτες, όταν πήγαν και ρωτούσαν γι᾽ αυτό τον πόλεμο, την πρώτη κιόλας στιγμή που ξεσηκώθηκε, πως ή οι βάρβαροι θα κάνουν άνω κάτω τη Λακωνία ή θα σκοτωθεί ο βασιλιάς τους. Και τους δίνει χρησμούς σε δακτυλικούς εξαμέτρους που έλεγαν τα εξής: 

[7.220.4] ὑμῖν δ᾽, ὦ Σπάρτης οἰκήτορες εὐρυχόροιο, ἢ μέγα ἄστυ ἐρικυδὲς ὑπ᾽ ἀνδράσι Περσεΐδῃσι πέρθεται, ἢ τὸ μὲν οὐχί, ἀφ᾽ Ἡρακλέους δὲ γενέθλης πενθήσει βασιλῆ φθίμενον Λακεδαίμονος οὖρος. οὐ γὰρ τὸν ταύρων σχήσει μένος οὐδὲ λεόντων ἀντιβίην· Ζηνὸς γὰρ ἔχει μένος· οὐδέ ἕ φημι σχήσεσθαι, πρὶν τῶνδ᾽ ἕτερον διὰ πάντα δάσηται. 

(Απόδοση) [7.220.4] Εσάς, της Σπάρτης κάτοικοι, της όμορφα χτισμένης, νά τί σας περιμένει: ή τη μεγάλη πόλη σας, την ξακουστή, κουρσεύουν τα εγγόνια του Περσέα ή ετούτη ζει, μα θα πενθεί και ο λαός κι η χώρα του ήρωα Λακεδαίμονα τον σκοτωμένο βασιλιά, απ᾽ του Ηρακλή τη ρίζα. Κι αυτόν των ταύρων η ορμή να τον κρατήσει δεν μπορεί ούτε και των λεόντων· του Δία έχει τη δύναμη ο Πέρσης· και κανένας δεν τονε σταματά, προτού την πόλη είτε το ρήγα της κάνει χίλια κομμάτια. Κι ύστερ᾽ απ᾽ αυτά χώρισαν, κι άλλοι σηκώθηκαν κι έφυγαν, σκόρπισαν κι ο καθένας πήρε το δρόμο για τη δική του πόλη, όμως άλλοι πήραν την απόφαση να μείνουν εκεί μαζί με τον Λεωνίδα. 

Έτσι λοιπόν και ο Ηρόδοτος και ο Διόδωρος συμφωνούν. Γρήγορα κάποια Ελληνικά τμήματα αποχώρησαν και έφυγαν για να αποφύγουν την αιχμαλωσία. Παρέμειναν όμως οι Θεσπιείς υπο την ηγεσία του Δημοφίλου, υιού του Διαφρόμου, ο οποίος του απάντησε (στον Λεωνίδα) ότι θα μείνουν μαζί, με την θέληση τους, να πεθάνουν μαζί με τον Λεωνίδα, ως το τέλος.

 Ο μάντης Μεγιστίας, επίσης αρνείται να φύγει παρ'ότι ο Λεωνίδας δηλώνει ότι είναι ελεύθερος να αποχωρήσει, διότι δεν ήταν Σπαρτιάτης και επομένως θα ήταν περιττό να μείνει σε αυτή την κατάσταση που επρόκειτο να βρεθούν. Ο Μεγιστίας όντως ήταν Ακαρνάν, καταγόμενος απο το σπουδαίο μαντικό γένος, το οποίο έχει τις ρίζες του στον περίφημο ήρωα και μάντη της Μυκηναϊκής εποχής, τον Μελάμποδα. Οι στρατοί τότε απέδιδαν μέγιστη σημασία σε έναν καλό μάντη. Ο μάντης Μεγιστίας, όμως δείχνοντας ένα μεγαλείο ψυχής, ένα μοναδικό φιλότιμο ήθος , αρνείται να φύγει. Έστειλε πίσω μόνο τον μονάκριβο υιό του , που έπαιρνε μέρος στην εκστρατεία. 

Ο Λεωνίδας, κατά την εκδοχή του Ηροδότου, απαγορεύει στους 400 Θηβαίους να φύγουν. Παρά την θέληση τους αυτοί θα παραμείνουν όμηροι, διότη ήταν φίλοι των Περσών. τούτων δὲ Θηβαῖοι μὲν ἀέκοντες ἔμενον καὶ οὐ βουλόμενοι (κατεῖχε γάρ σφεας Λεωνίδης ἐν ὁμήρων λόγῳ ποιεύμενος) Για δύο απο τους τριακόσιους Σπαρτιάτες, τον Εύρυτο και τον Αριστόδημο αναφέρεται στα κείμενα ότι είχαν δύο επιλογές. Μπορούσαν , κρατώντας την ίδια στάση ή να σωθούν γυρίζοντας μαζί στην Σπάρτη καθώς ο Λεωνίδας τους έδωσε άδεια να φύγουν απο το στρατόπεδο, ή αν δεν ήθελαν να γυρίσουν στην πατρίδα , να πεθάνουν μαζί με τους υπολοίπους. Έτσι, ενώ μπορούσαν να κάνουν το ένα ή το άλλο, δεν θέλησαν να έχουν την ίδια γνώμη , πήραν διαφορετικές. Ο Εύρυτος απο την μεριά του, μαθαίνοντας την κυκλωτική κίνηση των Περσών, ζήτησε την πανοπλία του, την φόρεσε και διέταξε τον είλωτα του να τον οδηγήσει στους μαχόμενους και μόλις έφτασαν ο οδηγός του έτρεξε και έφυγε βιαστικά, αυτός όμως ρίχθηκε στο πλήθος μέσα και σκοτώθηκε. Αντίθετα ο Αριστόδημος , καθώς του έλειπε κουράγιο , έσωσε την ζωή του. 

[7.229.2] Τώρα, και στην περίπτωση που μόνο ο Αριστόδημος θα ᾿νιωθε πονόματο και θα γύριζε πίσω στη Σπάρτη, και στην περίπτωση που και οι δυο τους θα μεταφέρονταν εκεί, έχω τη γνώμη πως οι Σπαρτιάτες δε θα εκδήλωναν καμιά οργή εναντίον τους· τώρα όμως που ο ένας τους σκοτώθηκε, ενώ ο άλλος, έχοντας τον ίδιο λόγο απαλλαγής, δεν προτίμησε να πεθάνει, δε γινόταν παρά ν᾽ αφήσουν να ξεσπάσει σφοδρή η οργή τους στον Αριστόδημο. 

[7.230.1] Αυτοί λοιπόν λένε πως ο Αριστόδημος σώθηκε κι έφτασε στη Σπάρτη μ᾽ αυτό τον τρόπο και μ᾽ αυτή τη δικαιολογία, άλλοι όμως πως τον είχαν στείλει αγγελιοφόρο από το στρατόπεδο, κι αυτός, ενώ μπορούσε να προλάβει τη μάχη όσο αυτή κρατούσε ακόμα, δεν το επιδίωξε, αλλά καθυστερώντας στο δρόμο σώθηκε, ενώ ο συνάδελφός του αγγελιοφόρος πήγε στη μάχη και σκοτώθηκε. [7.231.1] Με το που γύρισε στη Σπάρτη ο Αριστόδημος ζούσε μες στην ντροπή και την περιφρόνηση· νά πώς εκδηλωνόταν η περιφρόνηση: κανένας Σπαρτιάτης δεν του έδινε ν᾽ ανάψει απ᾽ τη φωτιά του ούτε κουβέντιαζε μαζί του· και τον ακολουθούσε ο εμπαιγμός καθώς του έβγαλαν τ᾽ όνομα «Αριστόδημος ο Κιοτής». Αλλά βέβαια στις Πλαταιές ξέπλυνε από πάνω τη μομφή που του φόρτωσαν και ξανακέρδισε την τιμή του. 

Λένε επίσης πως και ένας άλλος απο αυτούς τους τριακόσιους επέζησε. Το όνομα του ήταν Παντίτης και πως με το που γύρισε και αυτός στην Σπάρτη , έπεσε σε ανυποληψία και για αυτό κρεμάσθηκε. 

Ο Ηρόδοτος με έμμεσο τρόπο πλέκει το εγκώμιο της στρατιωτικής ιστορίας της Σπάρτης. Ενδεικτικές του απαξιωτικού πνεύματος των Σπαρτιατών έναντι του αριθμητικού μεγέθους του περσικού στρατού είναι ορισμένες απο τις απαντήσεις, που δώσανε σε κάποιες προσπάθειες εκφοβισμού ή πανικού των Ελλήνων και οι οποίες διασώζονται απο τον Ηρόδοτο, τον Διόδωρο και τον Πλούταρχο. Για παράδειγμα , η απάντηση του Διηνέκη προς έναν Τραχίνιο . Του είπε ο Τραχίνιος 

[7.226.1] ὡς ἐπεὰν οἱ βάρβαροι ἀπίωσι τὰ τοξεύματα, τὸν ἥλιον ὑπὸ τοῦ πλήθεος τῶν ὀϊστῶν ἀποκρύπτουσι· δηλαδή όταν οι βάρβαροι ρίχνουν με τα τόξα τους, τα αμέτρητα βέλη τους κρύβουν τον ήλιο τόσο μεγάλο είναι το πλήθος τους κι ετούτος δεν έδειξε να ταράζεται απ᾽ αυτό κι είπε, περιφρονώντας το πλήθος των Μήδων, ότι τα νέα που τους έφερνε ο ξένος απ᾽ την Τραχίνα ήταν όλα ευχάριστα γι᾽ αυτούς, αφού με τους Μήδους να κρύβουν τον ήλιο θα δοθεί η μάχη εναντίον τους στη σκιά κι όχι κάτω από τον ήλιο. Λένε λοιπόν ότι αυτήν κι άλλες παρόμοιες φράσεις άφησε για να τον θυμούνται οι άνθρωποι ο Διηνέκης. 

[7.227.1] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτόν λένε πως έδειξαν λαμπρή παλικαριά δυο αδέρφια, Λακεδαιμόνιοι, ο Αλφεός κι ο Μάρων, γιοι του Ορσιφάντου. Κι ανάμεσα στους Θεσπιείς δοξάστηκε περισσότερο ο Διθύραμβος, ο γιος του Αρματίδη. 

[7.228.1] Γι᾽ αυτούς (που τάφηκαν εκεί όπου έπεσαν) και για κείνους που είχαν σκοτωθεί πριν σηκωθούν να φύγουν εκείνοι που τους έστειλε πίσω ο Λεωνίδας, χαράχτηκε πάνω στον τάφο τους επιγραφή που λέει τα εξής: Σ᾽ αυτό το μέρος, πάει καιρός, οι τέσσερες χιλιάδες απ᾽ το νησί του Πέλοπα με τρία εκατομμύρια εχθρών δώσανε μάχη.

 [7.228.2] Αυτό λοιπόν το επίγραμμα χαράχτηκε πάνω στον κοινό τάφο όλων, αλλά για τους Σπαρτιάτες ιδιαίτερα: ὦ ξεῖν᾽, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι. (πολύ παρερμηνευμένη φράση θέλη ξεχωριστή ανάρτηση για να δειχθεί το μεγαλείο της). .. 

4.Ο Θάνατος του Λεωνίδα 

Το τέλος του ενδόξου ηρωϊκού θανάτου του Λεωνίδα. Ο ποταμός των βαρβάρων είναι ακατάσχετος. Σκοτώνονται συνεχώς, αλλά και όλο περισσότεροι έρχονται. Οι αξιωματικοί των βαρβάρων τους ωθούν στη μάχη , κτυπώντας μαστίγια. Πολλοί πέφτουν στην θάλασσα και πνίγονται. Ο αγώνας διεξάγεται επάνω στα πτώματα και σε ποδοπατημένους ζωντανούς στρατιώτες. Οι Έλληνες προχωρούν διότι ξέρουν ότι απο τα νώτα τους , έρχεται ο Υδάρνης.

 Μεγαλείο ψυχής θα συμπληρώσω κάπου εδώ... 

Τα δόρατα των μαχητών των Θερμοπυλών σπάζουν. Το γερό ξύλο, που το σκληρυναν στη φωτιά , δεν αντέχει τόσα πολλά χτυπήματα. Σύρονται τότε τα τρομερά ξίφη, με τα οποία πλέον πολεμούν οι Έλληνες , που έχουν ανέλθει σε ένα μικρό ύψωμα, δίπλα στις πηγές. Κάποια βέλη κτυπούν τον Λεωνίδα. Ο Βασιλεύς πέφτει νεκρός.

 [7.224.1] καὶ Λεωνίδης τε ἐν τούτῳ τῷ πόνῳ πίπτει ἀνὴρ γενόμενος ἄριστος, Τότε οι Σπαρτιάτες κάνουν κύκλο γύρω του και υπερασπίζουν τον νεκρό. 

Ο Ηρόδοτος γράφει πως πληροφορήθηκαι τα ονόματα όσων υπερασπίστηκαν το νεκρό σώμα του Λεωνίδα αλλά και των 300 γενικότερα , αλλά δε τα καταγράφει. (Το 440π.Χ ο Παυσανίας ο Α' , σαράντα χρόνια μετά , μετέφερε τα λείψανα του Λεωνίδα και τα έθαψε στην Σπάρτη. (Γ',14,1-2) . Οπότε επειδή πάνω στον τάφο του βασιλιά υπήρχε η πλάκα με τα ονόματα των ενδόξων συμπολεμιστών του, προφανώς εδώ τα είδαν και ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας. Δυστυχώς όμως δεν διέσωσαν τα ονόματα στα έργα τους. Στην ίδια μάχη απο τους αντιπάους έπεσαν δύο ετεροθαλείς αδελφοί του Ξέρξη, ένας αδελφός του Δαρείου και άλλοι διάφοροι ονομαστοί). 

Η μάχη γύρω απο το σώμα του Λεωνίδα είναι ομηρική. Διεξάγεται σώμα με σώμα. Τέσσερεις φορές οι Έλληνες απώθησαν τους Πέρσες σώζοντας με ηρωισμό τους το κορμί του σκοτωμένου Βασιλιά. ὑπὲρ τοῦ νεκροῦ τοῦ Λεωνίδεω Περσέων τε καὶ Λακεδαιμονίων ὠθισμὸς ἐγίνετο πολλός, ἐς ὃ τοῦτόν τε ἀρετῇ οἱ Ἕλληνες ὑπεξείρυσαν καὶ ἐτρέψαντο τοὺς ἐναντίους τετράκις.

 Όταν όμως εμφανίσθηκε στα νώτα τους ό στρατός του Υδάρνη με τον Εφιάλτη , ο αγώνας έλαβε τέλος.. 

Οι Έλληνες άλλαξαν τακτική. Επέστρεψαν πάλι στο πιο στενό σημείο πίσω απο το τείχος , όλοι μαζί (πάντες ἁλέες) , εκτός απο τους Θηβαίους. Στο σημείο αυτό υπάρχει ένας λοφίσκος , εκεί όπου τώρα βρίσκεται ο λίθινος λέων προς τίμήν του Λεωνίδα, και που ήταν η έσχατη γραμμή της άμυνας τους. 

Οι χιλιάδες των βαρβάρων δεν τολμούν να συμπλακούν με τους ελάχιστους Έλληνες που τους περιμένουν , οι οποίοι αν και κυκλωμένοι απο παντού, πολέμησαν με τα ξίφη , με αρετή , και έπεσαν όλοι νεκροί γύρω απο τον νεκρό αρχηγό τους. Χαρακτηριστικά μας λέει ο Ηρόδοτος πως πολέμησαν με τα ξίφη όσοι τα είχαν και με τα δόντια όσοι δε τα είχαν . Η κίνηση του Κυναίγειρου στον Μαραθώνα , επαναλαμβάνεται.. καὶ χερσὶ καὶ στόμασι κατέχωσαν οἱ βάρβαροι βάλλοντες, οἱ μὲν ἐξ ἐναντίης ἐπισπόμενοι καὶ τὸ ἔρυμα τοῦ τείχεος συγχώσαντες, οἱ δὲ περιελθόντες πάντοθεν περισταδόν. 

Ο Ξέρξης και οι Πέρσες στρατηγοί σκέπτονται ότι δεν τους συμφέρουν περισσότερες απώλειες και φοβούμενοι την αρετή των Ελλήνων αποφασίζουν να μην επιτεθούν αλλά να παρατάξουν χιλιάδες τοξότες σε απόσταση βολής και να χτυπούν αδιάκοπα τον λοφίσκο. Τα βέλη πράγματι κρύβουν τον ήλιο. Και λίγο λίγο όλοι οι Έλληνες , πέφτουν νεκροί γύρω απο τον αρχηγό τους. 

(Το 1939 ο Σπύρος Μαρινάτος ανακάλυψε έναν μεγάλο αριθμό χάλκινων αιχμών απο τα περσικά βέλη στον λόφο του Κολωνού. Η αρχαιολογική σκαπάνη έρχεται μετα απο χρόνια να πιστοποιήσει το γεγονός και τα λόγια του Ηροδότου. Διασώσονται στο μουσείο).

5.Η βεβήλωση του νεκρού σώματος του Λεωνίδα

  Την επομένη της πτώσεως των Θερμοπυλών ο Ξέρξης επισκέπτεται το πεδίο της μάχης. Βλέπει το πλήθος των νεκρών βαρβάρων και καταρρέει ψυχολογικώς. Μέσα τους ξυπνούν άγρια ένστικτα. Τότε αναζητεί το πτώμα του Λεωνίδα και πατώντας επί πτωμάτων στην κυριολεξία (συμπατήσαντες αυτόν τε τόν Λεψνίδην και τούς τ'διήλθον διά τών σκηνωμάτων αυτών - Σχόλια εις τον Αισχύλο ,96-100). Διατάσσει να του κόψουν το κεφάλι και να το καρφώσουν σε έναν πάσσαλο.

 [7.238.1] ταῦτα εἴπας Ξέρξης διεξήιε διὰ τῶν νεκρῶν καὶ Λεωνίδεω, ἀκηκοὼς ὅτι βασιλεύς τε ἦν καὶ στρατηγὸς Λακεδαιμονίων, ἐκέλευσε ἀποταμόντας τὴν κεφαλὴν ἀνασταυρῶσαι. Ο Ξέρξης όμως δεν παριστάνεται απο τον Ηρόδοτο τέτοιος, ώστε να διαπράξει χωρίς λόγο τέτοια ατιμία. Προέβη, όμως, στην κακοποίηση του νεκρού Λεωνίδα και ο ιστορικός απορεί γι'αυτό, τονίζοντας ότι οι Πέρσες , περισσότερο απο κάθε άλλο λαό στον κόσμο σέβονται τους ανδρείους σε έναν πόλεμο. Όποιες όμως και άν ήταν οι προσπάθειες του Ηροδότου αλλά και άλλων ιστορικών μεταγενέστερων , να αμβλύνουν την βάρβαρη πράξη του Ξέρξη, και παρά το γεγονός ότι οι Πέρσες γενικώς σέβονταν τους νεκρούς αλλά και τους ζωντανούς που κατείχαν την αρετή, η γνώμη περί βεβήλωσης του νεκρού Λεωνίδα μ στην συγκεκριμένη μάχη, έμεινε παντοτινά η ίδια. Μαρτυρά πράξη βαρβαρική , ανήθικη και με έλλειψη μεγαλείου. 

[7.238.1] Αυτά είπε ο Ξέρξης και κατόπι περνούσε ανάμεσα απ᾽ τα πτώματα και διέταξε του Λεωνίδα, γιατί είχε ακούσει πως ήταν βασιλιάς και στρατηγός των Λακεδαιμονίων, να κόψουν το κεφάλι και να το κρεμάσουν σε κοντάρι. 

[7.238.2] Λοιπόν, κι από πολλές άλλες ενδείξεις, αλλά προπάντων απ᾽ αυτήν αντιλήφτηκα πως ο βασιλιάς Ξέρξης με κανέναν άλλο άνθρωπο δεν οργίστηκε όσο με τον Λεωνίδα, όσο ήταν ζωντανός· γιατί αλλιώτικα δε θ᾽ ασχημονούσε μ᾽ αυτό τον τρόπο στο πτώμα του, αφού απ᾽ όσους λαούς γνώρισα κανένας δε συνηθίζει να τιμά τους άντρες που έχουν πολεμική αρετή όσο οι Πέρσες. Λοιπόν αυτοί που πήραν την προσταγή αυτή, την εκτελούσαν. 

[7.239.1] Τώρα ξαναγυρνώ σε προγενέστερο περιστατικό της ιστορίας μου, όπου παρέλειψα κάτι. Πρώτοι οι Λακεδαιμόνιοι πληροφορήθηκαν πως ο βασιλιάς ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, κι έτσι έστειλαν απεσταλμένους στο μαντείο των Δελφών, όπου τους δόθηκε ο χρησμός που ανέφερα λίγο παραπάνω· και το πληροφορήθηκαν με αξιοπερίεργο τρόπο. 

[7.239.2] Δηλαδή ο Δημάρατος, ο γιος του Αρίστωνος, που κατέφυγε στους Μήδους, όπως εγώ πιστεύω κι απ᾽ ό,τι έδειξαν τα πράματα δεν πέφτω έξω, δεν ήθελε το καλό των Λακεδαιμονίων· κι έτσι μπορεί κανείς να κάνει υποθέσεις αν η ακόλουθη ενέργειά του ήταν από φιλική διάθεση ή από χαιρεκακία: όταν ο Ξέρξης αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, ο Δημάρατος, που ήταν στα Σούσα, μαθαίνοντάς το θέλησε να το αναγγείλει στους Λακεδαιμονίους.

 [7.239.3] Άλλο τρόπο λοιπόν δεν είχε να στείλει το μήνυμα, γιατί διέτρεχε τον κίνδυνο να συλληφθεί· κι έτσι σοφίστηκε το εξής: πήρε δίπτυχο πινάκιο και ξύνοντας το γύμνωσε απ᾽ το κερί του κι έπειτα χαράζοντας το ξύλο του πινακίου έγραψε την απόφαση του βασιλιά· κι αφού το ᾿κανε αυτό, ξαναέλιωσε το κερί και το έχυσε πάνω στα γράμματα, έτσι ώστε, καθώς το πινάκιο θα μεταφερόταν άγραφο, να μη προκαλέσει την υποψία των φρουρών των δρόμων. 

[7.239.4] Κι όταν αυτό έφτασε στη Σπάρτη, οι Λακεδαιμόνιοι δεν ήξεραν τί να κάνουν μ᾽ αυτό, ώς την ώρα που, σύμφωνα με τις πληροφορίες που πήρα, η Γοργώ, η θυγατέρα του Κλεομένη και γυναίκα του Λεωνίδα, μάντεψε το τέχνασμα και τους συμβούλεψε, παρακινώντας τους να αφαιρέσουν το κερί ξύνοντάς το, και θα βρουν μήνυμα χαραγμένο στο ξύλο. Λοιπόν την άκουσαν, το βρήκαν και το διάβασαν κι ύστερα ειδοποίησαν και τους άλλους Έλληνες. Λοιπόν, έτσι λένε πως έγιναν αυτά. 

6.Τι απέγιναν οι Θηβαίοι και ο Εφιάλτης 

Οι Θηβαίοι ήταν οι μόνοι που διεσώθησαν υπο τον Λεοντιάδη. Η περιγραφή του Ηροδότου είναι παραστατική. Όταν σκοτώθηκε ο Λεωνίδας και οι Σπαρτιάτες, τραβήχθηκαν στον μικρό λοφίσκο, ο οποίος βρίσκεται απέναντι απο το σημερινό μνημείο των Θερμοπυλομάχων , οι Θηβαίοι με υψωμένα τα χέρια προχώρησαν προς τα εμπρός , μερικοί όμως σκοτώθηκαν απο τα κτυπήματα των Περσών και οι υπόλοιποι στιγματίσθηκαν με πυρωμένο σίδερο, που έφερε την βασιλική σφραγίδα, ενώ τον ίδιο εξευτελισμό υπέστη και ο αρχηγός τους ο Λεοντιάδης. 

« Τοὺς δὲ πλεῦνας, κελεύσαντος Ξέρξεω, ἔστιξαν στίγματα βασιλήια, ἀρξάμενοι ἀπὸ τοῦ στρατηγοῦ (867a)  Λεοντιάδεω.« -Πλούταρχος , Περὶ τῆς Ἡροδότου κακοηθείας 

Έχουμε έναν εξευτελιστικό στιγματισμό των Θηβαίων , με την ακριβή σημασία του όρου. Έτσι στιγμάτιζαν , πολλούς αιώνες μετά, οι αγελαδάρηδες της Αμερικής τα ζώα τους , δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο πως είναι ιδιοκτησία τους. Μάλλον κάτι τέτοιο έγινε και στην περίπτωση των Θηβαίων οι οποίοι ήσαν πάντα "φίλοι" των Περσών.

 Ο Εφιάλτης , μας λέει ο Ηρόδοτος ότι, αφού αυτός πρόδοσε στον Ξέρξη το μονοπάτι και σκότωσε έτσι τους Έλληνες πολεμιστές που είχαν μείνει εκεί, φοβήθηκε και διέφυγε στην Θεσσαλία. Τότε επικηρύχθηκε απο τους Πυλαγόρες Αμφικτύονες. Αργότερα όταμ κατέβηκε στην Αντικύρη, σκοτώθηκε απο κάποιον Τραχίνιο, που τον έλεγαν Αθηνάδη, ο οποίος αν και σκότωσε τον Εφιάλτη για άλλη αιτία, τιμήθηκε δεόντως απο τους Λακεδαιμονίους. Φαίνεται πως απο μια Θεία Δική αυτό το άτιμο τέλος ταιριάζει σε όλους τους προδότες. 

Αυτή λοιπόν ήταν η μάχη των Θερμοπυλών σε μια σύντομη αφήγηση . Με βάση μας τον Ηρόδοτο και συμπληρώματα απο τον Πλούταρχο , τον Διόδωρο , τον Στράβωνα και τον Παυσανία. Λίγες κάποιες διαφωνίες είναι σε λεπτομέριες ελάχιστης σημασίας.

 Διόδωρος ο Σικελιώτης (ΙΑ'11)

"Και ποιός δεν θαυμάζει τις αρετές των ανθρώπων αυτών; Οι οποίοι με μια γνώμη δεν εγκατέλειψαν την θέση , στην οποία τους έταξε η Ελλάς και προσέφεραν πρόθυμα την ζωή τους χάριν της κοινής σωτηρίας όλων των Ελλήνων και πρότιμησαν έναν λαμπρό θάνατο απο μια επαίσχυντη ζωή. Επίσης ουδείς θα ηδύνατο να έχει την ελάχιστη αμφιβολία, ότι και οι Πέρσες έμειναν κατάπληκτοι. Διότι ποιος απο τους βαρβάρους μπορούσε να συλάβει αυτό που έγινε; Ποιος θα περίμενε ότι πεντακόσιοι άνθρωποι θα τολμούσαν να επιτεθούν εναντίων εκατό μυριάδων; (πολλοί ισχυρίζονται πως κάνει λάθος ο Διόδωρος ως προς τον αριθμό των Ελλήνων που έμειναν στις Θερμοπύλες και έπεσαν. Διότι ο Πλούταχος και ο Ηρόδοτος αναφέρει πως ήταν σαφώς 300 Σπαρτιάτες, 700 Θεσπιείς και 400 Θηβαιόι. Όμως, ίσως ο Διόδωρος να αναφέρει τον αριθμό των πολεμιστών, που απέμειναν ζωντανοί, μετά τις εχθροπραξίες των προηγουμένων ημερών).Γι'αυτό και ποιός απο τους μεταγενέστερους δεν θα ζηλεύει την ανδρεία αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι καθώς βρέθηκαν στην αρπαγή μιας συντριπτικά υπερτέρας καταστάσεως, σωματικώς υπέκυψαν, έμειναν όμως αήττητοι στην ψυχή; Γι'αυτό μόνον αυτοί απο όλη την ιστορία αναφέρονται ότι με την πτώση τους έγιναν ενδοξότεροι απο τους άλλους, που κατήγαγαν τις λαμπρότερες νίκες. Διότι δεν πρέπει να κρίνουμε τους γενναίους άνδρες απο τα αποτελέσματα , αλλά απο τις διαθέσεις τους. Στην μια περίπτωση κυρία είναι η τύχη, ενώ στην άλλη δοκιμάζεται η προαίρεση. Ποιός μπορεί να θεωρήσει άλλους άνδρες γενναιότερους απο εκείνους, οι οποίοι δεν έφθαναν ούτε το χιλιοστό μέρος της δυνάμεως του εχθρού και τόλμησαν να αντιτάξουν στα αμέτρητα πλήθη την ανδρεία τους; Όχι ότι είχαν καμία ελπίδα να νικήσουν τόσους μυριάδες, αλλά επειδή πίστευαν ότι θα υπερβάλλουν στην ανδρεία όλους όσους έζησαν πρίν απο αυτούς και έκριναν ότι, αν και η μάχη εναντίων των βαρβάρων, αποτελούσε ταυτοχρόνως και στίβο στον οποίο κρίνονταν τα αριστεία μεταξύ εκείνων που ανέκαθεν υπήρξαν αντικείμενα θαυμασμου για την αρετή τους. Διότι υπήρξαν οι μόνοι απο όσους μνημονεύονται απο αιώνων που προτίμησαν μάλλον να σώζουν τους νόμους της πόλεως παρά την ζωή τους, χωρίς να δυσφορούν που ενεπλάκησαν στους μεγίστους κινδύνους, αλλά απ'εναντίας θεωρούν ευχής έργο να μετέχουν σε τέτοιους αγώνες όσοι ασκούν την αρετή. Δικαίως λοιπόν μπορεί οποιοσδήποτε να τους θεωρήσει αιτίους τησ κοινής ελευθερίας των Ελλήνων παρά εκείνους που αργότερα ενίκησαν τον Ξέρξη στις μάχες. Επειδή το κατόρθωμα αυτών των ανδρών , όταν το έφερναν στο νού τους οι Πέρσες, κατετρόμαζαν , ενώ οι Έλληνες παρωξύνονταν να επιτελέσουν παρόμοια ανδραγαθήματα. Και γενικώς μόνοι αυτοί απ'όλους τους Έλληνες που έζησαν πριν απο αυτους πέρασαν στην αθανασία για την υπερβολική τους γενναιότητα. Γι αυτό , όχι μόνο οι ιστορικοί, αλλά και πολλοί ποιητές ύμνησαν τα κατορθώματα τους. Μεταξύ αυτών είναι και ο Σιμωνίδης, ο λυρικός ποιητής, ο οποίος συνέθεσε ένα εγκώμιο αντάξιο για την αρετή τους... 

Και κλείνω τον κύκλο των αναρτήσεων με ένα σύντομο γεγονός πολύ ωραίο , που είχε συμβεί πριν τη μάχη. 

Κάποιοι Αρκάδες φτωχοί, προσήλθαν στους Πέρσες και ζήτησαν εργασία. Τους παρουσίασαν στον Ξέρξη, ο οποίος συνήθιζε να παίρνει ο ίδιος πληροφορίες. Τους ρωτά λοιπόν: "Τι κάνουν οι Έλληνες;" "Παρακολουθούν τους γυμνικούς και ιππικούς αγώνες που διεξάγονται ΄τωρα στην Ολυμπία", απαντούν εκείνοι. " Και ποιό είναι το έπαθλο για τους νικητές;" ρωτά ο Ξέρξης. "Τους δίνουν ένα στεφάνι απο κλαδί ελιάς", αποκρίνοτανι ξανά οι Αρκάδες. Όταν ο Τριτανταίχμης, υιός του Αρταβάνου, άκουσε ότι το έπαθλο δεν ήταν χρήματα, αλλά μόνο ένα στεφάνι , δεν συγκρατήθηκε , σηκώθηκε και παρουσία όλων φώναξε προς τον Μαρδόνιο το περίφημο: "Παπαί, Μαρδόνιε, κοίους ἐπ᾽ ἄνδρας ἤγαγες μαχησομένους ἡμέας, οἳ οὐ περὶ χρημάτων τὸν ἀγῶνα ποιεῦνται ἀλλὰ περὶ ἀρετῆς." που σημαίνει: "ΠΩ! ΠΩ! Μαρδόνιε, εναντίων ποίων ανδρών μας έφερες να πολεμήσουμε, οι οποίοι δεν αγωνίζονται για χρήματα , αλλα για την αρετή;" Ηροδότου Ιστορία, 8, 26-27)