«ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ» ή μήπως καλύτερα «ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΜΗΤΡΑΣ»;

Με αφορμή το επίμαχο άρθρο 44 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης αξίζει να μελετήσουμε το εμπεριστατωμένο άρθρο της Καθηγήτριας Αστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ κ. Καλλιρόης Παντελίδου.

Κατά την Καθηγήτρια «ο δανεισμός μήτρας είναι πολύ προβληματικός, οδηγεί στην εμπορευματοποίηση της μητρότητας και στη δυστυχία της ευάλωτης μητέρας που κυοφορεί».

Να σημειώσουμε πάντως ότι με απόφαση της Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής καταβάλλεται στην κυοφόρο γυναίκα αποζημίωση ύψους 10.000 ευρώ για κάθε μονήρη κύηση ενώ ο Αστικός Κώδικας μιλά για συμφωνία «χωρίς αντάλλαγμα»!

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ:

Η παρένθετη μητέρα δεν είναι απλή παρένθεση

Πολύ πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ότι δεν θα επιτρέπεται ρητώς η προσφυγή του μοναχικού άνδρα ή ζεύγους δύο ανδρών στην λεγόμενη παρένθετη μητρότητα. Συγκεκριμένα στο Σχέδιο Νόμου που έχει αναρτηθεί από τις 12.4.2025, προβλέπεται ότι “δεν συνιστά ιατρική αδυναμία κυοφορίας η αδυναμία κυοφορίας λόγω φύλου”.

Επειδή δηλαδή η προσφυγή στην παρένθετη μητρότητα προϋποθέτει μεταξύ των άλλων προϋποθέσεων, αδυναμία κυοφορίας της γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο, το Νομοσχέδιο διευκρινίζει ότι δεν μπορεί να επιτρέπεται σε πρόσωπο που δεν μπορεί να κυοφορήσει λόγω φύλου, εννοώντας τον άνδρα.

Ας μου επιτραπεί όμως να καταθέσω κάποιες ενημερωτικές σκέψεις για τη “μέθοδο” αυτή που επιτρέπεται με νομοθετική ρύθμιση και μάλιστα περιεχόμενη στον Αστικό μας Κώδικα, εδώ και είκοσι χρόνια.Η γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο (“κοινωνική μητέρα”), αλλά δεν μπορεί να κυοφορήσει, συμφωνεί εγγράφως με μια άλλη γυναίκα (“κυοφόρο”) να το κυοφορήσει αυτή. Στη συνέχεια ζητεί άδεια από το δικαστήριο, το οποίο πρέπει να ελέγξει τις αυστηρές προϋποθέσεις:

Η κυοφόρος θα κυοφορήσει με ωάρια ξένα προς αυτή, δηλαδή που προέρχονται από την κοινωνική μητέρα ή από τρίτη δότρια, η κυοφορία δεν θα έχει αντάλλαγμα και η κατάσταση υγείας της κοινωνικής μητέρας δεν πρέπει να επιτρέπει την κυοφορία, ενώ η υγεία της κυοφόρου γυναίκας δεν πρέπει να διακινδυνεύει από την κυοφορία.

Οι σύζυγοι ή σύντροφοι αμφοτέρων πρέπει να συναινέσουν, αλλά το σπέρμα μπορεί να προέρχεται και από τρίτο. Δηλαδή το παιδί μπορεί να έχει διαφορετική μητέρα ως προς το ωάριο, διαφορετική ως προς την κυοφορία, διαφορετική νομική μητέρα και σπέρμα προερχόμενο από άλλο δότη και όχι από τον σύζυγο της κοινωνικής μητέρας.

Από τη δικαστική άδεια θεωρείται μητέρα η κοινωνική, ενώ αυτή που έτεκε είναι απλώς κυοφόρος γυναίκα.Από τα παραπάνω φαίνονται οι κίνδυνοι και τα προβλήματα. Το αντάλλαγμα που προβλέπεται για την κυοφορία και θεωρείται αποζημίωση ή αναλόγως αποκατάσταση δαπάνης για τους μήνες της κυοφορίας, την αποχή από την εργασία και τον τοκετό, είναι περισσότερο από πιθανό να οδηγήσει σε εμπορευματοποίηση της μητρότητας, η οποία δυστυχώς μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενη, χωρίς να ελέγχεται επαρκώς η κατάσταση της υγείας της κυοφόρου.

Έχει συμβεί να συνάπτει η κυοφόρος συμφωνία με δύο διαφορετικές κοινωνικές μητέρες. Μάλιστα εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος της εισαγωγής γυναικών για κυοφορία. Παλαιότερα έπρεπε και οι δύο γυναίκες να κατοικούν στην Ελλάδα και δυστυχώς πλέον αρκεί διαζευκτικά ή η κυοφόρος ή η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί να έχει κατοικία ή απλώς προσωρινή διαμονή στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα γίνεται πόλος έλξης για την παρένθετη μητρότητα που καλείται αλλιώς δανεισμός μήτρας και η κυοφόρος μπορεί να εκμεταλλεύεται την επιθυμία αυτών που θέλουν να αποκτήσουν τέκνο, αλλά να καθίσταται και η ίδια αντικείμενο εκμετάλλευσης. Αξίζει να τονισθεί ότι το Σχέδιο Νόμου επαναφέρει ευτυχώς την παλαιά ρύθμιση για την υποχρεωτική κατοικία.Πάντως η κυοφόρος θα παραδώσει το βρέφος μόλις το γεννήσει, χωρίς να το θηλάσει και δεν θα έχει επικοινωνία μαζί του ούτε κανένα άλλο δεσμό.

Δεν της επιτρέπεται να το κρατήσει αν δεθεί συναισθηματικά μαζί του, πράγμα πολύ πιθανό γιατί μιλάμε για ανθρώπινα πλάσματα με μακρά κυοφορία. Το δικαστήριο δεν μπορεί εύκολα να ελέγξει αν τα ωάρια είναι πράγματι ξένα προς αυτή και επειδή είναι πιο εύκολο να κυοφορήσει με δικά της ωάρια, αυτό φαίνεται αρκετά πιθανό. Βεβαίως μπορεί στην περίπτωση αυτή να προσβάλει την μητρότητα, αλλά αυτό δεν το έχει τολμήσει καμία κυοφόρος. Δηλαδή απομακρύνεται τελικώς η πραγματική μάνα από το βρέφος.

Η κατάσταση δεν βελτιώνεται αν κυοφορήσει φίλη ή συγγενής, δηλαδή αν η συμφωνία είναι εντελώς αφιλοκερδής. Επειδή το πιθανότερο είναι ότι αυτή δεν θα απομακρυνθεί από το περιβάλλον του παιδιού, θα είναι συγχρόνως μάνα και θεία ή μάνα και γιαγιά ή μάνα και φίλη. Θα επικοινωνεί και μαζί δεν θα επικοινωνεί με το παιδί.

Η κατάσταση επιδεινώνεται με την προσπάθεια ανδρών να αποκτήσουν τέκνο μέσω παρένθετης μητρότητας. Αυτό βεβαίως με το ισχύον δίκαιο δεν επιτρέπεται, έχει όμως υποστηριχθεί, με την επίκληση της αρχής της ισότητας. Εκτός του ότι είναι παράνομο, το τέκνο δεν θα έχει νομικά μητέρα. Εάν σε παρένθετη μητρότητα καταφύγουν δύο άνδρες, πάλι δεν θα έχει το παιδί μητέρα και δεν μπορεί αυτό να υποκατασταθεί από τους όρους γονέας 1 και γονέας 2.

Με το ισχύον δίκαιο όμως, ούτε σε δύο γυναίκες επιτρέπεται η προσφυγή στην παρένθετη μητρότητα. Επιτρέπεται μόνον σε μία άγαμη γυναίκα, αλλά με πολλές επιπλέον επιφυλάξεις, αφού το παιδί θα τελεί σε μια “προγραμματισμένη ορφάνια” από την πλευρά του πατέρα.

Σε κάθε περίπτωση πάντως μια απαγόρευση (θετικό στοιχείο) για τον μοναχικό άνδρα ή ΄για τους δύο άνδρες πρέπει να περιλαμβάνει και απαγόρευση για τις δύο γυναίκες.Από τα τις παραπάνω σκέψεις φαίνεται ότι ο δανεισμός μήτρας είναι πολύ προβληματικός, οδηγεί στην εμπορευματοποίηση της μητρότητας και στη δυστυχία της ευάλωτης μητέρας που κυοφορεί.

Το άριστο θα ήταν να μην επιτρέπεται καθόλου, όπως συμβαίνει με πολλά κράτη.Και μια τελευταία υπενθύμιση: Με το ν. 5089/2024 για την ισότητα στον πολιτικό γάμο, δεν επετράπη μεν η παρένθετη μητρότητα σε πρόσωπα του ιδίου φύλου, εισήχθη όμως με προϋποθέσεις η αναγνώριση “γονεϊκότητας” που έλαβε χώρα στο εξωτερικό.

Αυτό έχει τον κίνδυνο να οδηγήσει σε γονεϊκότητα δύο ταχυτήτων, εσωτερικού και εξωτερικού. Το θύμα θα είναι και πάλι το ανήλικο παιδί που δεν θα έχει το πρότυπο πατέρα και μητέρας. Για το λόγο αυτό έχω εκφράσει την αντίθεσή μου στην αναγνώριση αυτή που προσκρούει στην ελληνική δημόσια τάξη. Ο απαράδεκτος δανεισμός μήτρας γίνεται ακόμη πιο απαράδεκτος. Μια γενναία πολιτική απόφαση θα έπρεπε να αναγνωρίσει με ειλικρίνεια ότι ο ν. 5089/2024 δεν χρειαζόταν να θεσπισθεί και θα τον καταργούσε.

https://daily.nb.org/.../i-parentheti-mitera-den-einai.../

«ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ» ή μήπως καλύτερα «ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΜΗΤΡΑΣ»;

Με αφορμή το επίμαχο άρθρο 44 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης αξίζει να μελετήσουμε το εμπεριστατωμένο άρθρο της Καθηγήτριας Αστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ κ. Καλλιρόης Παντελίδου.… pic.twitter.com/LJaGzfMoKh

— Nikodimos Kallinteris (@KNikodimos) April 26, 2025